Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) Nedir?

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT), bilişsel davranışçı terapiler içinde “üçüncü dalga” olarak adlandırılan yeni, bilimsel temeli olan bir psikoterapi yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, insan zihninin nasıl çalıştığına dair bir araştırma programı olan İlişkisel Çerçeve Kuramı üzerine kurulmuştur. İlişkisel Çerçeve Kuramı, insan davranışlarının “ilişkisel çerçeveler” olarak adlandırılan karşılıklı ilişkiler ağı vasıtasıyla yönetildiğini savunmaktadır. İnsan zihni, çevredeki nesneler, düşünceler, duygular, davranışsal eğilimler, aktiviteler, aslında herhangi bir şey ile keyfi olarak ilişkilendirme becerisine sahiptir. Bu beceri insan dili ve bilişinin temelidir ve bize deneyim gerektirmeden öğrenme imkanı verir. Örneğin bir çocuk bıçakların keskin olduğunu, bıçağı eline almadan annesinin uyarısı ile öğrenebilir.

İlişkisel olarak düşünme becerisi, tarih boyunca insanın çevresini analiz edebilmesini, aletler geliştirmesini, ateş yakmasını, sanat ile ilgilenmesini ve daha pek çok ilerlemeyi sağlamıştır. Bu beceri getirdiği faydaların yanında acımızı da üretir. Örneğin bir trafik kazası geçiren kişi kaza esnasında bir kulaklığa bakıyorsa, daha sonra her kulaklık gördüğünde aklına geçirdiği trafik kazası gelebilir ve kaygıya ve korkuya kapılabilir. Buna benzer pek çok örnek verilebilir. Zihnimiz sürekli bu ilişkilendirme işi ile meşguldür.

Birçok insan zihinlerinde sözel olarak var olan geçmişte ve hayal edilen gelecekte şimdiki zamandan çok yaşar. Gerçekte bir şeyleri çok iyi yapsak bile, karşılaştırma ve değerlendirme becerilerimiz ile kendimizi sürekli kıyaslayabilir ve kusurlu bulabiliriz, yetersizlik hissedebiliriz. Bize bahşedilen dil becerimizi nasıl kullanacağımızı öğrenene kadar acı çekmemiz kaçınılmazdır.

Kabul ve Kararlılık Terapisi, ilişkisel çerçeveleme modelini temel alarak problemlerinize yaklaşımlarınızı ve hayatınızın gitmekte olduğu yönü değiştirmeyi hedefleyen bir dizi teknik kullanır. Bu teknikler ayrışma, kabul  ve değerler odaklı yaşam kategorilerine ayrılır. Ayrışma; ilişkisel olarak bağlanıp kaldığımız, kendimizle bütünleştirdiğimiz düşünce ve acılarımızdan ayrılma, iki ayrı varlık olabilme deneyimini sağlar. Kabul, acılarımızdan sürekli kaçıp durarak o sırada hayatı kaçırmadan, acılarımızla birlikte yaşayabilme becerisini kazandırmayı hedefler. Değerler odaklı yaşam ise yoğun zihinsel meşguliyet içerisinde açıkça göremiyor olabileceğiniz, hayatınızın gerçekten ne olmasını istediğiniz sorusunu yanıtlamaya çalışır. Mutluluğun sizin için gerçekte ne anlama geldiğini değerler odaklı yaşamı keşfederken bulmanız olasıdır. Kabul ve Kararlılık Terapisi, bilimsel arka planı geniş, yeni bir psikoterapi yaklaşımıdır.

Kabul ve Kararlılık Terapisinin bilimsel arka planı ile ilgili daha fazla bilgi almak isterseniz –https://contextualscience.org/state_of_the_act_evidence